جسم كه مَركب روح است، بايد به سلامت باشد تا هم بهره خويش را از اين پرهيز يكماهه، برگيرد و سلامتیاش افزون شود و هم، ياور روح باشد.
در واقع، روزه تمرینی است برای نه گفتن به خواهشهای نفسانی و این نه گفتن باید هم در برابر گناهان باشد و هم در مقابل تمایلات غریزی چون پرخوری، پرنوشی، پرخوابی و ….
اما متاسّفانه در عمل برای خیلی از ما اتفاق های دیگری می افتد.
در ماه مبارک، بیشتر میخوریم، بیشتر مینوشیم، بیشتر میخوابیم و اصول تغذیه را رعایت نمیکنیم. در نتیجه بعضا در پایان این ماه بیمارتر میشویم.
به همین دلیل نکات ذیل از منظر طبّ ايرانی اسلامی بـه زبـاني سـاده و در پاسخ به سؤالات عمدهای که به ذهن روزهداران خطور ميكند به رشتهی تحرير درآمده است.
لازم به ذکر است، شما ممکن است بین این نکات و مطالبی که در رسانهها دیده یا میشنوید تعارضهای بیابید که طبیعی است زیرا همانطور که بیان شد، مطالب مستند به منابع طب ایرانی اسلامی است لذا نباید انتظار داشت که کاملا با طب و تغذیه غربی انطباق داشته باشد.
برای حفظ سلامت خود در تمام طول سال خصوصا ماه رمضان اصول ذیل را رعایت کنید:
🔹 1. از گرسنگی و تشنگی واهمه نداشته باشید
یکی از فوائد مهم روزهداری پاکسازی بدن از مواد مضری است که موجب بیماری می‌شود. شاید به همین دلیل است که امیرمومنان علی علیه السلام می فرمایند:
«گرسنگی مفیدترین داروهاست»
«گرسنگی و بیماری یک جا جمع نمیشوند»
اما نکته مهم این است که روزه وقتی موجب سلامتی می شود که در مصرف غذا و آب زیاده روی نشود.
اگر اصول صحیح تغذیه رعایت شود، باید وزن ما در پایان ماه مبارک رمضان، حداقل چند کیلو کاهش یابد.
در حالی که متأسفانه در عمل چیز دیگری را شاهد هستیم. عده زیادی از روزهداران به دلیل ترس و واهمهای که از گرسنگی و تشنگی دارند در فاصله افطار تا سحر پرخوری کرده و در پایان ماه رمضان اضافه وزن پیدا میکنند.
بنابراین باید در قدم اول باید به اصلاح این ذهنیت که چند ساعت گرسنگی و تشنگی برای بدن بد است و باید با آن مقابله کرد، پرداخت.
🔸 2. متنوع ولی در هر وعده ساده غذا بخورید
در این که بدن نیاز به مواد غذایی متنوع دارد شکی نیست ولی نباید همه انواع غذاها را همزمان مصرف کرد.
برخی غذاها زودهضم هستند (مثل سوپ یا زرده تخم مرغ) و برخی دیر هضماند (مثل *هلیم، کلهپاچه، آبگوشت).
برخی غذاها مثل ماست و گوشت ناسازگارند. خوردن انواع مواد غذایی در یک وعده موجب سوءهاضمه و آسیب دیدن معده می‌شود. پس تنوع غذایی را در وعده های مختلف اجرا کنید نه در یک وعده.
*(هلیم به معنی غذای چسبنده است. نگارش حلیم که مرسوم شده اشتباه است.)
🔹 3. بین افطار و شام فاصله نیندازید
برخی بر حسب عادت اول افطار کرده و ساعتی بعد شام میخورند.
با توجه به فاصله کوتاه بین افطار و سحر، جدا خوردن افطار و شام هم باعث پرخوری و هم موجب سوءهاضمه می‌شود.
🔸 4. با معده پر از غذا نخوابید
یکی دیگر از عواقب فاصله ایجاد کردن بین افطار و شام، دیر وقت خوردن شام و در نتیجه خوابیدن با معده پر است که عوارض زیادی دارد. و چنین است در مورد افرادی که بعد از سحری میخوابند. بنابراین ترجیحا از سحر تا طلوع آفتاب (بین الطلوعین) نیز نباید خوابید.
🔹 5. نوشیدن مایعات
ـ موقع افطار فقط در حد رفع نسبی عطش آب بنوشید و از نوشیدن حجم زیاد مایعات که موجب نفخ معده و سوءهاضمه می‌شود، بپرهیزید.
– آب یخ خوردن موقع افطار بسیار مضر است.
ـ آب یخ برای کبد بسیار مضر است و عطش را بیشتر می‌کند.
ـ آب را با حجم کم و به تدریج (جرعه جرعه) بنوشید.
– آب و سایر نوشیدنیهای مورد نیاز بدن را یک ساعت بعد از خوردن افطار میل کنید. در این فاصله آب مورد نیاز بدن توسط سوپ و آش و حتی همان نان و برنجی که خورده می شود تأمین می‌گردد و جای نگرانی نیست.
ـ در وعده سحر نیز مایعات مورد نیاز بدن را نیم تا یک ساعت قبل از غذا مصرف کنید و بعد از خوردن سحری آب و چای نخورید.
ـ افراد مسن، نوشیدنی شان ترجیحا گرم باشد (آب جوش/ آب عسل/ چای کم رنگ ایرانی) ولی جوانانی که گرم مزاج هستند و عطش زیادی دارند، مایعات خنک (نه یخ) میل کنند خصوصا نوشیدنی هایی که عطش آنها را کم می‌کند (خاکشیر و آبلیمو/ سکنجبین/ عرق کاسنی و شاهتره)
🔸 6. وعده سحری
ـ شام جای سحری را نمی گیرد. سحری را حتما میل کنید اگرچه چند لقمه باشد. نخوردن سحری باعث تحلیل قوا در طول روز می شود.
ـ در سحر از اغذیه تند و شور و شیرین بپرهیزید. همچنین غذاهایی مثل ماهی یا کباب یا سیر و پیاز زیاد نخورید تا دچار عطش نشوید.
ـ در وعده سحر بیشتر نان مصرف شود نه برنج زیرا انرژی بیشتری ایجاد می کند.
🔹 7) میوه خوردن
– زمان صحیح میوه خوردن بعد از هضم غذاست لذا از خوردن بلافاصله میوه بعد از افطار یا سحر بپرهیزید.
ـ خوردن آب بعد از میوه مضر و باعث سوءهاضمه و فساد غذا است.
ـ از خوردن هم زمان چند نوع میوه پرهیز کنید که مضر است زیرا برخی میوه ها طبیعت گرم (خربزه، انبه، موز، انجیر و انگور) و برخی طبیعت سرد (هندوانه، خیار، آلبالو، کیوی) دارند همچنین برخی زود هضم (خربزه) و برخی دیگر دیر هضم (موز و هلو) هستند.
ـ با توجه به این که گقته شد مایعات مورد نیاز بدن را یک ساعت بعد از افطار میل کنید و میوه را همراه با مایعات نخورید، زمان مناسب برای خوردن میوه، قبل از خواب یا یک ساعت قبل از خوردن سحری است.
🔸 8. غذاهای ناسازگار را هم زمان نخورید
برخی مواد غذایی وقتی هم زمان با برخی غذاهای دیگر خورده شوند ضرر می‌رسانند مثل:
خوردن ماست همراه گوشت یا پنیر یا ترشی یا باقلا/ خوردن تخم مرغ همراه با ماهی/
خوردن شیر همراه با ماهی و مرغ یا ترشی یا خربزه
(به عنوان مثال اگر شام مرغ یا ماهی است افطار را با شیر باز نکنید یا شیر برنج نخورید)
🔹 9. پیشگیری از یبوست
به دلیل کم آبی بدن در ایام روزه داری، #یبوست شایع می شود.
افرادی که مبتلا به یبوست می شوند:
– از خوردن چای پررنگ، غذاهای خشک و قابض مثل برنج، قهوه، رب انار، سماق، موز، نان بدون سبوس بپرهیزند.
– ابتدای افطار و 20 دقیقه قبل از سحری یک لیوان آب جوش با عسل بخورند.
– دو قاشق غذاخوری خاکشیر را با آب گرم مخلوط و در فاصله افطار تا سحر بخورند.
🔸 10. چند نکته دیگر
– زیادهروی در مصرف چای و لبنیات موجب سنگ کلیه می شود.
– در مصرف زولبیا و بامیه زیاده روی نشود.
مصرف سه وعده غذا در شبانه روز برای سلامت جسم و جان مضر می باشد و دو وعده برای افراد سالم که فعالیت بدنی سنگین ندارند کافی است.
لذا بهتر است خوردن ناهار ترک شود و بهترین زمان ترک این عادت انتهای ماه رمضان است که یک ماه ناهار نخورده ایم.
🔅 از پروردگار متعال میخواهیم فرمایش پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه و آله را که فرمود:
«صوموا تصحوا»
«روزه بگیرید تا سالم بمانید»
در مورد همه ما محقق گرداند.
